DİŞLERDE MEYDANA GELEN GELİŞİM BOZUKLUKLARI
Diş ve çenelerin gelişimi birçok biyolojik karmaşık süreç içermektedir. Kalıtımsal veya çevresel bir dizi faktör, normal gelişimi etkileyebilir. Bu gelişimin etkilenmesi sonucu oluşan değişiklikler normal sınırları aştığında bu durumlar anomali olarak değerlendirilir. Diş anomalilerinin erken teşhisi, çocuk hastanın değerlendirilmesinde ve tedavi planlamasında önemli bir basamaktır. Diş anomalilerinin varlığında diş hekimi, mümkün olan en kısa zamanda koruyucu ve düzenleyici müdahalelerde bulunmalıdır.
Genetik sendromlar veya sistemik hastalıklarla birlikte görülen diş anomaliler rutin dental muayenede sıklıkla karşılaşılan durumlardır. Anomalinin tipi ve şiddeti; anomalinin oluşumu sırasında ilgili germ [diş tomurcuğu] tabakasının içinde bulunduğu embriyolojik döneme ve çeşitli bireysel veya çevresel faktörlerin etkisine bağlıdır. En sık rastlanan diş anomalileri boyut, sayı, şekil, sürme anomalileri ve yapısal anomalilerdir. Diş anomalileri, klinik muayene esnasında değerlendirme yapılması, daha kompleks bir durum oluşmadan tedavi edilmesi gereken durumlardır. En sık görülen gelişim bozuklukları şöyle sıralanabilir;
DİŞ BOYUT GELİŞİM BOZUKLUKLARI
Dişlerin boyutları genetik olarak belirlenmektedir. Diş folikülünün gelişimi esnasındaki normalden sapmalarda diş boyut anomalileri oluşur. Boyut anomalileri dişlerin normalden büyük olması ve normalden küçük olması şeklinde ikiye ayrılır.
DİŞ SÜRME BOZUKLUKLARI
Diş sürmesindeki bozuklukların sebebi çoğunlukla genetik yatkınlık, çenede darlık, sürme yolunda engel (fazla dişler, kistik yapılar), süt dişlerinin erken çürümesine bağlı kök erimeleri ya da süt dişinin çene kemiğine yapışmasıdır. Radyolojik görüntülemelerle erken tanı ve tedavi çok önemlidir. Duruma göre ortodontik tedaviler ve gerekirse planlı çekimler önerilmektedir.
DİŞ SAYI BOZUKLUKLARI
Diş sayı bozuklarından ağızda normalden fazla ya da az diş sayısı görülmektedir. Bu ön dişlerde olduğunda estetik sorunlara, arka dişlerde olduğunda fonksiyonel yani çiğneme bozukluklarına sebep olabilmektedir.
DİŞ YAPISAL BOZUKLUKLARI
Bir tek dişte veya diş gruplarında görülen doku değişiklikleridir. Dişlerin sert dokularında oluşan bu bozuklukların klinik belirtileri mine ve dentinde değişikliğe neden olarak dişlerin hacim, şekil ve rengini de etkilemektedir. Bu yapısal değişiklerde kalıtım, çeşitli hastalıklar, doğuştan gelen metabolizma bozuklukları, enfeksiyonlar ve beslenme bozuklukları sebep olabilir. Yapı ve doku anomalilerinin de bir kısmı kanal tedavileri gerektiren sorunlara yol açtığından anomalileri tanımak tedavi açısından önemlidir. Ayrıca estetik sorunlar da yaratabilir. Klinikte en sık karşılaştığımız yapısal anomalilerin başında mine hipoplazisi gelmektedir. Buna bağlı dişlerde renkleşme , hassasiyet, kırılmaya yatkınlık gibi problemler gözlenebilmektedir. Erken teşhişle fissür ,flor gibi koruyucu önlemlerle sorunun büyümesinin önüne geçilmeye çalışılmaktadır.
Sonuç olarak diş gelişim bozuklukları herhangi bir klinik belirti vermeden uzun süre ağızda kalabilir ve çeşitli problemlere neden olabilir. Minenin gelişimsel bozuklukları diş hassasiyeti ,çürüğe yatkınlık gibi problemlere neden olurken; gömülü kalma, diş eksikliği-fazlalığı gibi durumlarda ortodontik problemlere neden olabilir. Estetik problemler yaratabilir. Diş gelişimsel bozukluklarının erken teşhisi ve kapsamlı bir değerlendirmeden sonra uygun tedavi planlamasının yapılması, daha sonra gerekebilecek olan daha uzun süreli, maliyeti daha fazla olan tedavilerin gerekliliğini azaltması açısından önemlidir. Sadece takip önerilen durumlarda hastaların rutin kontrollere yönlendirilmesi gerekebilmektedir.
Dt. Demet SARAÇ GÜNTEPE