Endodonti yani halk arasında bilinen adıyla kanal tedavisinin ne olduğunu daha iyi anlayabilmek için önce dişin yapısını basit bir şekilde açıklamak gerekir. Dişin dişetinin üstünde kalan ve ağız içinde görünen kısmına kuron, ağızda görünmeyen ve kemik içinde kalan kısmına kök denir.
Dişler birkaç tabakadan oluşur. En dış katman dişeti sınırının üstünde görünen kısım mine tabakasıdır. Minenin hemen altında dentin tabakası mevcuttur. Mine ve dentinin altında ise pulpa bulunur. Pulpa içinde küçük kan damarları, sinir lifleri bulunduran yumuşak bir bağ dokusudur. Halk arasında “dişin siniri “ olarak bilinir. Bir dişin büyüme ve gelişmedi sırasında kullanın görevi onu beslemektir.
Diş tamamen geliştiğinde ise sıcak, soğuk ve ağrıyı ileterek dişin zarar gördüğünü ya da iltihaplandığını haber verir. Pulpanın etkilendiği durumlar dişte bir çatlak, derin bir çürük ve yakın zamanda veya geçmişte dişe alınan ciddi bir darbe olabilir.
Pulpanın zarar gördüğü ,yaralandığı, kendini yeniden tamir edemez duruma geldiği ve canlılığını kaybettiği (nekroz) durumlarda kök kanal tedavisi uygulanır. Kök kanal tedavisi iltihaplı veya ölü diş pulpasının kök kanallarından çıkarılması, kanalların steril edilip temizlenmesi ve bu boşluğun sağlığa zararlı olmayan bir madde ile tam olarak doldurulması işlemidir.
Gelişen teknoloji ile birlikte kanal tedavileri daha kısa sürede ve kolayca yapılabilmektedir. Dişin etrafını saran kemiğe kadar ilerlemiş enfeksiyonlarda ,inatçı iltihaplara ve apselerde seans sayısı ve süresi artabilir. Kullanılan lokal anestezikler ile de ağrısız tedavi yapılır.
Kanal tedavisinden sonraki birkaç gün dişte hassasiyet ve çiğneme sırasında ağrı olması normaldir. Yine kanal tedavisinden sonra veya travma sonrası dişlerde renk farklılığı görülebilir. Dişler pembe, gri veya kahverengi olabilir. Bu dişlerde tedavi sonrası beyazlatma yapılabilir.
Süt dişlerine yapılan kanal tedavisine gelecek olursak bilinenin aksine süt dişleri de daimi dişler gibi köklü dişlerdir. Süt dişlerinde oluşan çürüğün çok ilerlediği, gece ağrısı, sıcakta hassasiyet, yemek yerken yükseklik hissi veya şişlik gibi durumlarda dişlere kanal tedavisi uygulamak gerekir.
Yetişkin dişlerine yapılan kanal tedavisinden daha basit ve kısa sürelidir. Kullanılan malzeme ve teknik farklıdır. Süt dişleri alttaki sürekli dişlerden bağımsız dişler olduğu için tedavisi de altındaki sürekli dişten bağımsız yapılır . Bu yüzden alttaki sürekli dişe zararı yoktur.
Süt dişleri alttan gelen sürekli dişlere rehberlik yaptığından aynı zamanda estetik ve fonksiyon (yemek yeme, konuşma) acısından önemli olduklarından mümkün olduğunca ağız içinde tutulmaları gerekir. Kısaca hem daimi dişlerde hem süt dişlerinde kök kanal tedavisindeki amaç sağlığı bozulan bir dişin tedavi edilerek ağızda estetik ve fonksiyonel olarak tutulmasını sağlamaktır.
Kadıköy Belediyesi
Çocuk Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi
Dt. Ceyda GÜNDAY